روشنایی در محل زندگی و کار برای توانایی ما در انجام موثرتر وظایف و خاطر آسوده بسیار مهم است. علاوه بر این، سطوح مناسب نور مانع خستگی چشم می‌شود، که این مزیت به ما اجازه می‌دهد راحت‌تر و برای مدت زمان بیشتری کار کنیم. در این مقاله سطح روشنایی مناسب مورد نیاز در مکان‌های مختلف ارائه گردیده است و شامل مفاهیم مختلف نورپردازی می‌باشد.
دو مفهوم اصلی که معماران باید در نورپردازی‌ها مورد توجه قرار دهند عبارت است از:

۱- سطح نور
۲- تراکم قدرت نورپردازی

سطوح نور در ساختمان‌ها

در ابتدا می‌بایست با مفهوم “شدت روشنایی” آشنا شویم. و البته این مهم است که موضوع طراحی چه مکانی با چه کاربردی است. به عنوان مثال برای محیط‌های اداری سطح مورد نظر روشنایی می‌بایست بر روی میزها تامین گردد در صورتی که برای محیط‌های ورزشی سطح مورد نظر کف سالن می‌باشد.
شدت روشنایی با FC یا Lux اندازه‌گیری می‌گردد. یک FC برابر است با یک لومن نور تابیده شده از فاصله‌ی یک فوتی به سطحی برابر یک فوت مربع. در واقع این مقدار معادل یک لومن در هر فوت مربع می‌باشد.
یک لوکس (Lux) که در سیستم رایج اندازه‌گیری و استانداردهای ایران برای “شدت روشنایی” استفاده می‌گردد، برابر یک لومن نور تابیده شده از فاصله‌ی یک متری به سطحی برابر یک متر مربع است، در واقع این مقدار برابر با یک لومن در هر متر مربع می‌باشد.

ما باید به اندازه کافی روشنایی ایجاد کنیم، تا مردم بتوانند کارهای خود را به نحو احسن انجام دهند. مثلاً کارهای دقیق مانند نقشه‌کشی نیاز به نور بیشتری دارند، در حالی که کارهای عمومی مانند راه رفتن با نور کم نیز امکان‌پذیر است.
یکی از معتبرترین مراجع برای تعیین سطح روشنایی مورد نیاز برای مکان‌های مختلف “انجمن مهندسی روشنایی ایالات متحده” می باشد که هر ساله طی یک کتابچه منتشر می‌گردد و در دسترس عموم قرار می‌گیرد.

تراکم قدرت نورپردازی

تراکم قدرت نورپردازی یا LDP، مقدار انرژی مورد استفاده برای روشنایی در هر واحد سطح در ساختمان است. در ایالات متحده، LPD با وات در هر فوت مربع اندازه‌گیری می‌شود. در اندازه‌گیری، وات شامل تمام انرژی مصرف شده توسط چراغ‌های نوری، بالاست‌ها یا درایورها، کنترلرها، ترانسفورماتورها و … می‌باشد. به طور کل تمام اجزا و دستگاه‌های دخیل در روشنایی باید در محاسبه گنجانده شود.
دو روش برای محاسبه تراکم قدرت نورپردازی وجود دارد. روش اول استفاده از LPD در ساختمان به‌طور کامل بر اساس نوع ساختمان (مدرسه، موزه، دفتر و غیره) است که این روش بسیار ساده و به نام روش ناحیه‌ای شناخته می‌شود. روش دوم محاسبه LPD بر اساس هر اتاق به‌صورت مجزاست و “روش فضا به فضا” نامیده می‌شود. این روش بسیار دقیق‌تر است و ممکن است باعث کاهش تعداد LPD هنگام درخواست برای فاکتورهای مشوق و سودمند بنا شود.

سطح روشنایی توصیه شده برای فضاهای مختلف

جدول زیر سطح روشنایی توصیه شده برای مکان‌های مختلف ارائه شده توسط “انجمن مهندسی روشنایی ایالات متحده” می‌باشد. لازم به ذکر است طراح باید فاکتورهای خود را برای روشنایی بر اساس نیاز کارفرما در صورت شرایط سخت‌تر مورد تطبیق قرار دهد.
در این جداول، سطوح نور مورد نیاز در یک محدوده نشان داده شده است، زیرا کارهای مختلف، حتی در یک فضا، نیاز به مقادیر مختلف نور در همان فضا دارد. به‌طور کلی، فعالیت‌های با دقت بالا نور بیشتری از فعالیت‌های با دقت پایین نیاز دارند.
توجه داشته باشید که این نمودار جامع نیست و راهنمایی است کلی برای نورپردازی.
پس اگر کاربرد خاصی دارید، پیشنهاد ما تحقیقات بیشتر است.

نوع اتاق	سطح لوکس یا سطح روشنایی
اتاق خواب و خوابگاه‌های شبانه‌روزی	بین ۲۰۰-۳۰۰ لوکس
کافه تریا و غذاخوری	بین ۲۰۰-۳۰۰ لوکس
کلاس درس و محیط عمومی	بین ۳۳۰-۵۰۰ لوکس
اتاق کنفرانس	بین ۳۰۰-۵۰۰ لوکس
راهرو	بین ۵۰-۱۰۰ لوکس
اتاق ارائه مطلب	بین ۳۰۰-۵۰۰ لوکس
باشگاه و محل تمرینات ورزشی	بین ۲۰۰-۳۰۰ لوکس
ورزشگاه و میدان‌های بازی و سرگرمی	بین ۳۰۰-۵۰۰ لوکس
آشپزخانه و تهیه غذا	بین ۳۰۰-۷۵۰ لوکس
آزمایشگاه و کلاس درس	بین ۵۰۰-۷۵۰ لوکس
آزمایشگاه و کارگاه تخصصی	بین ۷۵۰-۱۲۰۰ لوکس
کتابخانه و فضای مابین قفسه کتاب‌ها	بین ۲۰۰-۵۰۰ لوکس
کتابخانه و محیط مطالعه	بین ۳۰۰-۵۰۰ لوکس
محل تخلیه بار	بین ۱۰۰-۳۰۰ لوکس
لابی و دفاتر و مکان‌های عمومی	بین ۲۰۰-۳۰۰ لوکس
رختکن	بین ۱۰۰-۳۰۰ لوکس
سالن و اتاق استراخت	بین ۱۰۰-۳۰۰ لوکس
اتاق تأسیسات الکتریکی و مکانیکی مانند موتورخانه یا پست‌های بازدید برق	بین ۲۰۰-۵۰۰ لوکس
دفتر کار- مکان باز	بین ۲۰۰-۵۰۰ لوکس
دفتر کار محیط بسته و شخصی	بین ۲۰۰-۵۰۰ لوکس
پارکینگ و فضای داخلی	بین ۵۰-۱۰۰ لوکس
توالت	بین ۱۰۰-۳۰۰ لوکس
فروشگاه کوچک	بین ۲۰۰-۵۰۰ لوکس
راه پله	بین ۵۰-۱۰۰ لوکس
انبار و سوله	بین ۵۰-۲۰۰ لوکس
فروشگاه بزرگ	بین ۳۰۰-۷۵۰ لوکس

منبع خبر: (ecowat.ir)